state managementدرasp.net(بخش هفتم وهشتم)

ر
State Management در ASP. NET 2.0 (بخش هفتم)


مفاهيم و چالش ها
كوكی های سفارشی يكی ديگر از روش های موجود جهت ذخيره اطلاعات به منظور استفاده در ساير صفحات می باشند . كوكی ، فايل های كوچكی می باشند كه بر روی هارد ديسك سرويس گيرنده ( و يا حافظه مرورگر وب در صورتی كه قصد ذخيره موقت آنها وجود داشته باشد ) ايجاد می گردند .
يكی از مزايای كوكی ها عملكرد غيرمحسوس آنها و عدم آگاهی كاربر نسبت به ذخيره اطلاعات است . علاوه بر اين كه می توان از كوكی ها در هر يك از صفحات برنامه استفاده كرد ، امكان استفاده از اطلاعات ذخيره شده در آنها طی بازديدهای آتی كاربر نيز وجود دارد ( مكانی برای ذخيره اطلاعات با طول عمر بيشتر) .
كوكی ها دارای محدوديت ها و يا چالش های مختص به خود نيز می باشند :

*

ذخيره حجم اندكی از اطلاعات : صرفا" امكان ذخيره حجم اندكی از اطلاعات به صورت متن در آنها وجود دارد .
*

عدم ايمن بودن : در صورتی كه كاربر كوكی و فايل مربوط به آن را پيدا می كند ، می تواند به سادگی به آن دستيابی پيدا نمايد ( خواندن ، حذف ) .
*

امكان حذف آنها توسط كاربران : همواره اين احتمال وجود خواهد داشت كه كاربران اقدام به حذف كوكی های موجود بر روی كامپيوتر خود نمايند .
*

وجود محدوديت در برخی مرورگرها با توجه به نوع دستگاه سرويس گيرنده : كوكی ها می توانند در تعداد مخاطبان با توجه به نوع دستگاه آنها محدوديت ايجاد نمايند . به عنوان نمونه ، بكارگيری كوكی به همراه مرورگرهای از قبل تعبيه شده در دستگاه های موبايل مناسب نمی باشد .
*

وابسته به تنظيمات كاربر : برخی از كاربران امكان ايجاد كوكی را از طريق مرورگر خود غيرفعال می نمايند . اين كار می تواند مسائل متعددی را برای برنامه های وب به دنبال داشته باشد .

عوامل فوق باعث شده است كه كوكی به عنوان يك گزينه ضعيف برای ذخيره اطلاعات مورد توجه قرار گيرد . در مواردی كه اطلاعات پيچيده ، خصوصی و يا حجم آنها زياد باشد ، استفاده از كوكی بسيار محدود می گردد .

نحوه ذخيره و بازيابی اطلاعات
فرآيند ذخيره و بازيابی اطلاعات در يك كوكی به سادگی انجام می شود . اشياء Request و Response يك مجموعه Cookies را ارائه می نمايند . كوكی ها از طريق شی Request بازيابی و مقداردهی آنها از طريق شی Response انجام می شود . برای مقداردهی يك كوكی ، صرفا" می بايست يك شی جديد HttpCookie را ايجاد كرد . در ادامه می توان اطلاعات مورد نظر را در آن و از نوع رشته ذخيره و به پاسخ فعلی وب اضافه كرد .
' ايجاد شی كوكی
Dim cookie As New HttpCookie("Preferences")
' مقداردهی كوكی
cookie("LanguagePref") = "English"
' اضافه كردن كوكی به پاسخ جاری وب
Response.Cookies.Add(cookie)

كوكی فوق تا زمانی كه كاربر مرورگر را close نكند ، وجود خواهد داشت و با هر درخواست ارسال می گردد . برای ايجاد يك كوكی با طول عمر بيشتر ، می توان برای آن يك تاريخ سررسيد را تعريف كرد ( عمر مفيد ) .
' مدت زمان حيات كوكی يك سال تعيين شده است
Cookie.Expires = DateTime.Now.AddYears(1)

برای بازيابی كوكی ، می توان از طريق نام استفاده شده در مجموعه Request.Cookies اقدام نمود.
' بررسی وجود كوكی قبل از دستيابی به آن
Dim language As String
If Cookie IsNot Nothing Then
language = Cookie("LanguagePref")
End If

تنها روش موجود برای حذف يك كوكی ، جايگزين كردن آن با يك كوكی است كه تاريخ اعتبار آن به اتمام رسيده باشد . كد زير نحوه انجام اين كار را نشان می دهد .
Dim cookie As New HttpCookie("LanguagePref")
cookie.Expires = DateTime.Now.AddDays(-1)
Response.Cookies.Add(cookie)

مثال
در اين مثال هدف آشنائی با نحوه ايجاد ، مقداردهی و بازيابی يك كوكی است .
در اولين مرتبه ای كه صفحه درخواست می گردد به دليل عدم وجود كوكی مورد نظر ، پيام "كاربر ناشناس " نمايش داده شده و با ارائه يك text box اين امكان در اختيار كاربر گذاشته می شود تا نام مورد نظر خود را جهت ذخيره در كوكی درج نمايد . پس از اين كار و همزمان با درخواست صفحه و با توجه به وجود كوكی مورد نظر ، يك پيام خوش آمدگوئی نمايش داده می شود . كوكی ايجاد شده در اين مثال به مدت يك سال از تاريخ ايجاد ، اعتبار خواهد داشت .
عمليات تشخيص وجود كوكی و نمايش يك پيام خوش آمدگوئی از طريق روتين Page_Load انجام می شود . روتين cmdStoreCookiee_Click مسئوليت ايجاد كوكی و تعيين يك تاريخ اعتبار برای آن را برعهده دارد .

صفحه CookieExample.aspx
<%@ Page Language="VB" Culture="fa-IR" UICulture="fa-IR" %>

<script runat="server">

Protected Sub Page_Load(ByVal sender As Object, ByVal e As EventArgs) _
Handles MyBase.Load
Dim Cookie As HttpCookie = Request.Cookies("Preferences")
If Cookie Is Nothing Then
lblWelcome.Text = "<b>كاربر ناشناس</b>"
Else
lblWelcome.Text = "<b>كوكی موجود است </b><br><br>"
lblWelcome.Text &= "خوش آمديد, " & Cookie("Name")
End If
End Sub

Protected Sub cmdStoreCookiee_Click(ByVal sender As Object, ByVal e As EventArgs) _
Handles cmdStoreCookie.Click
Dim Cookie As HttpCookie = Request.Cookies("Preferences")
If Cookie Is Nothing Then
Cookie = New HttpCookie("Preferences")
End If
Cookie("Name") = txtName.Text
Cookie.Expires = DateTime.Now.AddYears(1)
Response.Cookies.Add(Cookie)
lblWelcome.Text = "<b>كوكی ايجاد گرديد</b><br><br>"
lblWelcome.Text &= "كاربر جديد : " & Cookie("Name")
End Sub

</script>

<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" dir="rtl" >
<head runat="server">
<title>تست كوكی</title>
</head>
<body style="font-family: Tahoma">
<form id="form1" runat="server">
<asp:Label ID="lblWelcome" runat="server" EnableViewState="False" Font-Names="Tahoma" >
</asp:Label><br />&nbsp;<br />
نام:<asp:TextBox ID="txtName" runat="server" Width="178px" Font-Names="Tahoma">
</asp:TextBox><br /><br />
<asp:Button ID="cmdStoreCookie" runat="server" Text="ايجاد كوكی" Font-Names="Tahoma" />
</form>
</body>
</html>

شكل 1 ، نحوه عملكرد برنامه فوق را در اولين مرتبه دستيابی ( و با فرض عدم وجود كوكی ) نشان می دهد .

http://www.srco.ir/Articles/images/StateManagement6.jpg

و اما آخرين نكته اين كه ، برخی از ويژگی های ارائه شده در ASP. NET با استفاده از كوكی خدمات خود را ارائه می نمايند . session state كه به پياده كنندگان اجازه می دهد بطور موقت اطلاعات مرتبط با كاربر را در حافظه سرويس دهنده ذخيره نمايند و امنيت فرم ها كه اين امكان را در اختيار پياده كنندگان قرار می دهد تا بخش هائی از يك وب سايت را محدود به كاربران تائيد شده نمايند ، دو نمونه متداول در اين رابطه می باشند .
________________________________________
sate Management در ASP. NET 2.0 (بخش هشتم)


مفاهيم و چالش ها
در مدت زمان حيات يك برنامه به مواردی برخورد می كنيم كه لازم است جهت ذخيره سازی اطلاعات از امكانات پيشرفته تری استفاده گردد . به عنوان مثال ، يك برنامه ممكن است به ذخيره اطلاعات پيچيده ای نظير اشياء سفارشی داده و استفاده از آنها در ساير صفحات نياز داشته باشد . ارسال اينگونه اطلاعات از طريق كوكی و يا يك query string مشكل و يا غيرممكن است . علاوه بر اين ، در برخی موارد ملاحظات امنيتی در رابطه با داده وجود دارد و نمی توان اطلاعات مربوط به يك سرويس گيرنده را در view state و يا كوكی ذخيره كرد .
در چنين مواردی می توان از امكانات از قبل تعبيه شده session state در ASP.NET استفاده كرد .
مديريت session state يكی از ويژگی های برجسته ASP.NET است كه به كمك آن می توان هر نوع داده ئی را در حافظه سرويس دهنده ذخيره كرد . بدين ترتيب ، يك سطح حفاظتی مطلوب در خصوص داده ايجاد خواهد شد چراكه اطلاعات برای سرويس گيرنده ارسال نخواهند شد و برای هر جلسه كاری منحصربفرد می باشند .
هر سرويس گيرنده ای كه به برنامه دستيابی داشته باشد دارای يك session متفاوت و مجموعه ای از اطلاعات متمايز و مختص به خود است . session state برای ذخيره اطلاعاتی نظير آيتم های خريداری شده توسط كاربر از يك سايت و استقرار آنها در سبد خريد در زمان حركت از يك صفحه به صفحه ديگر بسيار مفيد و موثر واقع می شود .
با استفاده از session state می توان اطلاعات مورد نظر را از طريق يك صفحه ذخيره و در ساير صفحات از آنها استفاده كرد .
با اين كه session state بسياری از مشكلات در ارتباط با ساير روش های مديريت state را برطرف نموده است ولی خود نيز دارای چالش های مختص به خود است . به عنوان مثال ، با بكارگيری روش فوق در برنامه های وب ، سرويس دهنده وب ملزم به ذخيره اطلاعات بيشتری در حافظه سرويس دهنده خواهد شد. اين موضوع می تواند همزمان با افزايش كاربران يك برنامه بر روی كارآئی آن تاثير بگذارد . چراكه درصد استفاده از يك منبع محدود ( حافظه ) افزايش خواهد يافت . بنابراين ، لازم است استفاده از session state با دقت و بررسی تمامی جوانب كار صورت پذيريد .

معماری session
مديريت session به عنوان بخشی از استاندارد HTTP محسوب نمی گردد . بنابراين لازم است كه ASP.NET عمليات بيشتری را به منظور پيگيری اطلاعات session انجام دهد .
ASP.NET هر session را از طريق يك شناسه 120 بيتی منحصربفرد پيگيری و از يك الگوريتم اختصاصی برای توليد آن استفاده می نمايد . بنابراين حداقل اين تضمين از لحاظ تئوری ايجاد می گردد كه عدد توليد شده منحصر بفرد بوده و به اندازه كافی تصادفی است تا امكان و يا احتمال تشخيص و حدس آن توسط مهاجمان به حداقل مقدار خود برسد ( مهاجمان با بكارگيری روش هائی موسوم به مهندسی معكوس در تلاش جهت آگاهی از اين موضوع هستند كه يك سرويس گيرنده خاص از چه شناسه ای برای session استفاده می نمايد ) .
شناسه ، تنها اطلاعات مبادله شده بين سرويس دهنده وب و سرويس گيرنده است . زمانی كه سرويس گيرنده شناسه session خود را ارائه می نمايد ، ASP.NET در اولين اقدام جستجو جهت يافتن session متناظر با آن را انجام می دهد . در صورتی كه ماحصل فرآيند فوق مثبت باشد ، داده از state server بازيابی و به اشياء مورد نظر تبديل می گردد . در ادامه ، اشياء فوق در يك مجموعه خاص استقرار می گردند تا امكان دستيابی به آنها از طريق كد وجود داشته باشد . فرآيند فوق بطور اتوماتيك انجام می شود .
شايد برای شما اين سوال مطرح شده باشد كه ASP.NET ، اطلاعات مربوط به session را در چه مكانی ذخيره و چگونه آنها را serialize و deserialize می نمايد ؟ در ASP كلاسيك ، session state به عنوان يك شی COM پياده سازی شده است كه در كتابخانه asp.dll مستقر می گردد . در ASP.NET ، اينترفيس برنامه نويسی تقريبا" يكسان است ولی نحوه پياده سازی آن با ASP كلاسيك كاملا" متفاوت است .
زمانی كه ASP.NET يك درخواست HTTP را بررسی می نمايد ، آن را از طريق مجموعه ای از مدول های مختلف كه قادر به واكنش در خصوص رويدادهای برنامه می باشند ، به حركت در می آورد . SessionStateModule ، يكی از مدول های موجود در اين زنجيره است ( موجود در namespace با نام System.Web.SessionState ) . مدول فوق شناسه session را توليد ، داده session را از ارائه دهندگان خارجی state بازيابی و داده را به درخواست مورد نظر نسبت می دهد . همچنين مدول فوق ، اطلاعات مربوط به session را پس از اتمام پردازش صفحه ، ذخيره می نمايد.
توجه داشته باشيد كه مدول SessionStateModule عملا" داده session را ذخيره نمی نمايد . در واقع ، داده session در عناصر مجزاء نگهداری می گردد كه به آنها state provider می گويند .
شكل 1 معماری session state در ASP.NET را نشان می دهد .

!!!! برای مشاهده محتوا ، لطفا ثبت نام کنید / وارد شوید !!!!

نكته آخر در ارتباط با معماری فوق نحوه پيگيری كوكی از يك درخواست به درخواست ديگر است . برای اين كه session state به درستی كار كند ، سرويس گيرنده می بايست شناسه session خود را همراه با هر درخواست ارائه نمايد . بدين منظور از دو روش مختلف استفاده می گردد .

*

استفاده از كوكی : در اين حالت ، شناسه session از طريق يك كوكی خاص (ASP.NET_SessionId) كه ASP.NET بطور اتوماتيك و در زمان استفاده از مجموعه session آن را ايجاد می نمايد ، ارسال می گردد . گزينه فوق به صورت پيش فرض انتخاب می گردد و مشابه رويكردی است كه از آن در نسخه های اوليه ASP استفاده می گرديد .
*

استفاده از URLs اصلاح شده : در اين حالت ، شناسه session از طريق يك URL اصلاح شده خاص ارسال می گردد . گزينه فوق يك ويژگی جديد در ASP.NET است و به پياده كنندگان اجازه می دهد در مواردی كه سرويس گيرنده از كوكی حمايت نمی نمايد ، از session state در برنامه های وب استفاده نمايند .

استفاده از session state
با استفاده از كلاس System.Web.SessionState.HttpSessionState كه در يك صفحه ASP.NET به عنوان شی session از قبل تعبيه شده پيش بينی شده است ، می توان با session state ارتباط برقرار كرد . نحوه اضافه كردن و بازيابی داده در مجموعه session state همانند view state است .
مثلا" می توان يك Dataset را در session قرار داد . كد زير نحوه انجام اين كار را نشان می دهد .
Session("ds") = ds

كد زير نحوه بازيابی و تبديل داده ذخيره شده در session را نشان می دهد .
ds = Ctype(Session("ds"),DataSet)

امكان دستيابی به session state در تمامی برنامه و برای كاربر جاری امكان پذير است . session state به دلايل متعددی ممكن است از بين رود :

*

بستن و فعال كردن مجدد مرورگر توسط كاربر
*

دستيابی به صفحه مشابه از طريق يك پنجره جداگانه مرورگر توسط كاربر
*

اتمام تاريخ اعتبار session به دليل عدم فعاليت كاربر در يك بازه زمانی خاص ( مقدار پيش فرض 20 دقيقه )
*

خاتمه دادن به عمر مفيد يك session از طريق كد و توسط برنامه نويس ( استفاده از متد Session.Abandon)

در دو مورد اول ، session همچنان در حافظه باقی خواهد ماند چراكه سرويس دهنده وب از بستن مرورگر و يا تغيير پنجره توسط كاربر آگاهی ندارد . در چنين مواردی ، session آخرين لحظات عمر خود را در حافظه طی می نمايد و عملا" غيرقابل دسترس باقی می ماند تا زمانی كه عمر آن به اتمام رسد .
علاوه بر موارد فوق ، زمانی كه application domain مجددا" ايجاد گردد ، session state حذف خواهد شد . فرآيند فوق در زمان بهنگام سازی برنامه و يا تغيير در تنظيمات پيكربندی انجام می شود .
همچنين به منظور حصول اطمينان از صحت عملكرد برنامه ، application domain بطور ادواری بازسازی می شود . در صورتی كه رويكرد فوق باعث بروز مسائلی می گردد ، می توان اطلاعات session state را به صورت out of process ذخيره كرد ( در بخش بعد در اين رابطه توضيح خواهيم داد ) . در مدل نگهداری state به صورت out-of-process ، اطلاعات session حتی با غيرفعال شدن application domain همچنان باقی خواهند ماند .
________________________________________